چکیده

جهانی شدن از مسایل مهم فکری عصر کنونی است که جنبه های گوناگون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد. اما پرسش اساسی دین مداران این است که جایگاه دین در عصر جهانی شدن چگونه خواهد بود و آیا دین می تواند در عصر جهانی شدن نقش تعیین کننده ای داشته باشد. یا این که جهانی شدن با دین ناسازگار است و رویکردی سکولاریستی دارد. این اثر با تبیین دقیق مساله جهانی شدن می کوشد تا به پرسش هایی که در این زمینه مطرح است پاسخ گوید. کتاب دین و فرآیند جهانی شدن در سه بخش به بررسی شناخت فرآیند جهانی شدن، پیامدهای جهانی شدن و نسبت دین و جهانی شدن پرداخته است. بخش نخست این کتاب در پنج فصل، تعریف جهانی شدن، بیان دیدگاه ها، نظریه جهانی شدن مدرنیته، رابطه جهانی با پست مدرنیته و رابطه جهانی شدن با فرهنگ را مورد کنکاش قرار داده است. نویسنده در فصل رابطه جهانی شدن با فرهنگ، نظریه برخورد فرهنگ ها و تمدن های سامویل هانتینگتون را مورد نقد قرار داده و پیش فرض های این دیدگاه را نادرست دانسته است. فصل دوم این کتاب با عنوان پیامدهای جهانی شدن، تاثیر جهانی شدن بر فرهنگ ، مسایل اجتماعی، معنوی و دینی را در سه فصل بررسی کرده است. نویسنده در این بخش تشویق به مشارکت و انحصارطلبی را از ویژگی های جهانی شدن برشمرده و آن را سبب گسترش فقر و دوری مردم از بهداشت، آموزش، مسکن و دیگر نیازها، محدود شدن حاکمیت دولت های ملی، تضعیف اقتدار حکومت ها، از بین رفتن هویت ها و فرهنگ های بومی، افزایش مهاجرت و بیکاری، ایجاد بحران های زیست محیطی، اقتصادی و سیاسی، پیدایش جنبش های اجتماعی و دینی، ازبین رفتن همبستگی اجتماعی و به خطر افتادن امنیت جهانی عنوان کرده است. نسبت دین و جهانی شدن عنوان بخش سوم این کتاب است که در آن با تعریف دین و جایگاه آن در جهان امروز، رابطه علم، دین و مدرنیته را بررسی کرده است. در این بخش نویسنده به این نتیجه رسیده است که جهانی شدد اگر چه امر اجتناب ناپزیری است، ولی می توان با هدایت و کنترل آن کامل ترین دیدگاه ها، فرهنگ ها و ادیان را در جهان منتشر کرد و بدین وسیله جلوی نشر فرهنگ و اندیشه های پوشالی را گرفت.

دانش آموخته

• مهدی نکوئی سامانی