چکیده

نوشتار دیگری از این مجموعه که به منظور بررسی نقش حوزه‌ی علمیه‌ی قم در پیروزی انقلاب اسلامی تدوین شده این مباحث را دربردارد: فصل نخست شامل بررسی چهار شرط بنیادین انقلاب است که عبارت‌اند از: نارضایتی انقلابی از وضع موجود، گسترش اندیشه‌های سیاسی جایگزین، گسترش روحیه‌ی انقلابی، و ایفای نقش توسط رهبری و ساختارهای متشکل. در فصل دوم، تاثیر بازخوانی بر تقویت قدرت اجتماعی حوزه‌ی علمیه‌ی قم و انسجام مردم، بررسی گردیده است. هم‌چنین به تجدید حیات حوزه‌ی علمیه‌ی قم در تاریخ معاصر، اشاره شده است. در این فصل مواضع آیات عظام "حائری" و "بروجردی" و نقش امام خمینی در ایجاد مواضع مشترک مراجع تقلید و علمای حوزه‌ی علمیه‌ی قم در مقابله‌ی با اقدامات خلاف شرع رژیم پهلوی بررسی می‌شود. هم‌چنین به حادثه‌ی دوم فروردین ۱۳۴۲ و پیامدهای آن، نیز به حوادث پس از تبعید امام خمینی تا پیروزی انقلاب اسلامی اشاره می‌گردد. فصل سوم، بازخوانی مقولات سیاسی شیعه توسط حوزه‌ی علمیه‌ی قم را دربرمی‌گیرد که از جمله‌ی آن می‌توان به تقیه، امر به معروف نهی از منکر، حماسه‌ی حسینی و اجتهاد اشاره نمود. در فصل چهارم به این سوال که چرا با وجود دیگر گروه‌های مخالف رژیم پهلوی، حوزه‌ی علمیه‌ی قم توانست نقش رهبری انقلاب را ایفا کند؟ پاسخ داده می‌شود.

دانش آموخته

• محسن اسماعیلی دهاقانی