چکیده

این کتاب از مقدمه و پنج فصل «جامعه، فرهنگ و ارزش ها»، «تئوری های انحراف اجتماعی»، «علل انحراف از منظر متون دین»، «نقش رسانه ها در انحراف ارزش ها» و «نقش خانواده در کجروی» تشکیل شده است. نگارنده در نوشتار پیش رو، تلاش می کند پس از مرور اجمالی نظریه های اندیشمندان انحراف اجتماعی، معضل انحراف به ویژه انحراف ارزشی را با رویکردی دینی کاوش نموده و عوامل موثر بر انحرافات را در متون دینی جستجو کرده و در نهایت مهم ترین عامل پیشگیری از این معضل را بررسی کند. نویسنده این کتاب را در پنج فصل سازماندهی کرده است: فصل اول، متکفل بیان ضرورت زندگی اجتماعی از منظر اندیشمندان اجتماعی و علمای دینی و مباحث مربوط به فرهنگ و ارزشها به عنوان اساس و پایه جامعه و همچنین تفاوت ارزش های دینی و غیردینی و ویژگی های ارزش دینی و نقایص ارزش های غیردینی، می باشد. در فصل دوم نیز با نظریه های علوم اجتماعی در زمینه انحرافات اجتماعی آشنا می شویم، دیدگاه های زیست شناختی و روان شناختی و جامعه شناختی مربوطه که درصدد تبیین کجروی و انحراف هستند مرور می شود. مطالب فصل سوم که مهمترین بخش مطالب این تحقیق است ما را از نظرگاه دینی درباره انحراف آگاه نموده و از میان متون اسلامی و آیات و روایات، علل انحراف بررسی می شود. فصل چهارم، نقش رسانه ها در تحکیم و تضعیف ارزش های حاکم بر جامعه اسلامی را مورد ارزیابی قرارداده و عملکرد رسانه ملی (به تعبیر امام خمینی «دانشگاه عمومی») را بعد از انقلاب به ویژه پس از پایان دفاع مقدس مرور خواهد کرد. نویسنده در فصل پنجم، مهمترین عامل موثر در حل مشکل انحراف را خانواده دانسته و نشان می دهد کاراترین سازوکار مقابله با انحرافات آگاهی بخشی اعضای جامعه و زندگی گروهی است و موثرترین شیوه آگاهی بخشی نیز فرهنگ پذیری است؛ چون در این شیوه افراد خود را با ارزش های حاکم بر جامعه همانند نموده و نسبت به آن التزام عملی پیدا می کند، خانواده تنها عاملی است که می تواند در این امر موفق بوده و افراد تحت تکفّل خود را با ارزش ها همانند کند، البته در فصل پنجم این کتاب خواهیم دید که همه خانواده ها از این توفیق بهره مند نیستند، از میان انواع خانواده تنها خانواده های معتدل و مقتدر، می توانند با ایفای نقش بی بدیل خود فرزندان خود را در برابر انحراف محافظت نمایند.

استاد

• شمس الله مریجی

  ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)