چکیده

آسیب شناسیِ دین در دو حوزه، قابل مطالعه است: آسیب های محتوایی و آسیب های معرفتی. آسیب شناسی در اصل دین، مثل تحریف و بدعت و آسیب های معرفتی مانند: کج فهمی دین، بی ارزش شمردن عقل و ادراکات عقلی، رویکردِ اخباری گرایانه و متحجرانه به آموزه های دینی و... . پیشوایان دین همواره کوشیده اند تا مردم را با انواع آفت ها آشنا سازند، بهره گرفتن از این رهنمودها ما را از آسیب های فراوانی مصون می دارد. اثر حاضر در پنج فصل کوشیده است، علل و عوامل دین گریزی و تضعیف آن را بررسی کند و نقاط آسیب پذیر را نشان دهد. موضوع اثر حاضر، بررسی علل دین گریزی و «آسیب شناسی دین» و معرفت دینی است که در دو حوزه معرفت و محتوای دین به آن پرداخته شده است. در ابتدا، معنا و مفهوم آسیب شناسی دین اجمالا از دیدگاه امام علی(ع)، مرتضی مطهری و مفصلا از دیدگاه امام خمینی(ره) مورد توجه قرار گرفته است. در یک نگاه کلی، عواملی مانند عدم شناخت فلسفه خلقت جهان و انسان، انتظار نامعقول از دین، ادعای کفایت عقل بشری و روی کرد سکولار به دین به عنوان علل «دین گریزی» معرفی شده و از دیدگاه قرآن نیز عللی چون پیروی از هوای نفس، التباس حق به باطل، غلو و افراط در دین و برخی از صفات ناشایست اخلاقی، بدان افزوده شده است. نگارنده در فصل چهارم به تشریح بیست عامل از عوامل تضعیف دین پرداخته که ادعای ناسازگاری بین دین و مدرنیسم، شک گرایی، جریانات افراطی تصوف، شرایط نامساعد اقتصادی، نگاه گزینشی به آموزه های دینی، انکار منزلت عقل و اصالت دادن به دانش های بشری، از آن جمله می باشند. در پایان عوامل تقویت دین نیز معرفی شده اند.

دانش آموخته

• مهدی نکوئی سامانی