چکیده

آزادی سیاسی از گفتمان های پر اهمیتی است که دانشوران در همه دوره ها به آن توجه کرده اند. در روزگار ما نیز فیلسوفان سیاست و اندیشه ورزان به ژرف کاوی دراین مقوله پرداخته و آرای گوناگونی ارائه کرده اند. از جمله آنها، دو اندیشمند برجسته اسلامی آیت الله مطهری و شهید بهشتی هستند که نگرش ایشان بسیار راه گشاست. درباره آثار و اندیشه های استاد مطهری تاکنون پژوهش ها و مقالات متعددی نگارش یافته، اما از زاویه بحث آزادی سیاسی، تحقیق جامعی انجام نگرفته است. علاوه برآن، برخی از آثار شهید دکتر بهشتی هنوز منتشر نشده است. بنابراین یکی از ویژگی های این کتاب مقایسه نظریات این دو اندیشور است که تاکنون انجام نشده است. پرسش اساسی این پژوهش، چیستی آزادی سیاسی در اندیشه آیه الله بهشتی و مطهری و مقایسه دیدگاه هایشان است. تمام پژوهش بر این پیش فرض استوار است که انسان براساس نظام توحیدی و مذهب تشیع، آزاد، مختار، صاحب اراده و انتخابگر آفریده شده است و بر این اساس، آزادی و صاحب اختیار بودن انسان، با توجه به این که آزادی گوهر آدمی است، مفید بوده و نیز حکومت های استبدادی در نظام توحیدی مطرود است. این پژوهش در چهار فصل سامان یافته است. در فصل نخست با عنوان «مفاهیم و چهارچوب های نظری» درباره برخی مفاهیم نظیر آزادی و آزادی سیاسی به تفصیل بحث شده و چارچوب نظری نیز پس از مفاهیم آمده است. در فصل دوم «ساز و کارهای آزادی سیاسی در اندیشه آیت الله بهشتی» و اندیشه سیاسی وی راجع به آزادی سیاسی مطرح شده است. دراین فصل ضمن ارائه تعریفی از ایشان درباره آزادی، به ساز و کارها و انواع آزادی سیاسی از نگاه ایشان اشاره شده است. فصل سوم با عنوان «ساز و کارهای آزادی سیاسی دراندیشه آیت الله مطهری» عهده دار طرح این بحث از نگاه مطهری است و به صورت مبسوط آرا و نظریات ایشان در این باره ذکر شده است. فصل آخر کتاب نیز به مقایسه اندیشه استاد مطهری و شهید بهشتی درباره آزادی سیاسی و بیان نکات افتراق و اشتراک اندیشه آنان و بیان یافته های پژوهش حاضر و نیز نتیجه گیری و جمع بندی می پردازد. در پایان منابع و ماخذ پژوهش آمده است.

استاد

• شریف لک زایی

  عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

دانش آموخته